Allah Nedir?

[cem24d]

Allah Nedir?


Tanrı saltık varlığından ibarettir. Bütün fiiller o varlıktan zuhur ettiği ve bu itibarla her kemeli nefsinde topladığı için ona “Allah” denilmiştir.
Şu kadar ki, fiillerin, sıfatların ve hal ve kemalin ondan zuhuru ancak görünen şeyler vasıtasıyla olduğundan umumiliği hasebiyle mazharların kaffesi hakkın kemalatını tamamlamış ve onların ayrılıkları sebebiyle her birinden yek değerine uymayan şeyler çıkmakta bulunmuş ve ondan ötürü çokluk görününcede değil, belki görünenlerde vukua gelmiştir.

Allah, bütün mazharlarda görünen asli bir varlık ve batini bir cevher olduğundan mazharlardan her biri görünüş itibariyle diğerine muhalif ise de, hakikat bakımından hepsi birdir.

İmdi mazharlarda herhangi birisi “Ben Allahım.” Demiş olsa, bu söz yalan değildir. Çünkü her şey ondan çıkmıştır.
Onunla beraber, Allah’ın sayıca çoğalması da lazım gelmez. Evvelce söylediğimiz gibi, çokluk görünücüde değil, görünen şeylerdir. Asıl birdir. Çokluk suretlerdedir. Görünücü ve asıl, tek varlıktır. Ve bu varlık şartsız ve kayıtsız olarak haktan ibarettir.

Yine “Mazharlardan her biri Allah’ın gayrısıdır.” Sözü dedoğrudur. Çünkü görünüş haliyle hiçbir mazhardan bütün şeyler çıkmamıştır.
Gerçek itibariyle cümle eşya birdir. “Yaradan” lafzının delalet ettiği şeyde odur. Bunlarla birikte asılda çokluk ve değişim yoktur.Çokluk ve başkalık hep vehim ve hayal kabilindedir. İtibarlar için vucut bulunmaz.

“Kanüllahü velem yeküm meahü şey’ün ve hüve e’ane ala makane aleyh-i.” Kelamı ile “Küllü şey’in halikün illa vechehü” ayeti kerimesi bunun burhanıdır. Birincisinin manası şudur. “Allah vardır. Onunla beraber hiçbir şey yoktur. İşte bu Allah halen olduğu gibidir.” Nitekim rüyayı gören mevcut ve görülen şeyler aynı ve hayalidir. İkincisi “Hak cemalinde başka her şey fanidir.” Anlamındadır.

Tanrının Kimliği

Özü cihetiyle cismanilikten soyulmuş olan safi varlık Alla’ın benliğidir. Onun üstünde hiçbir mertebe olmaz. Öz varlık her şeyin üstünde olduğu için eşya ondan çıkmakta, bununla beraber kendisi bütün eşyanın içinde bulunmaktadır. Kül ondadır. O ise küldür. Öz varlık mertebesinde öncelik, sonluk, iç ve dış yüz yoktur. Bu mertebedeki varlık her şeyden önce soyulmuştur. Öncelik ve sonluk gibi şeylerin tahakkuku varlığın bütün eşyaya girmesi sebebiyledir. Hatta öz varlık mertebesinde öncesizlik ve sonrasızlık da bulunmaz. Ondan ikisi de tek şeyden ibarettir.

“Ben Allahım” Denilebilir" Mi?

Ağacın “İnni enellahü”, yani “Ben Allah’ım.” Demesi bir insanın bu sözü söylemesinde şaşılacak bir şey bulunmadığına delildir. Mademki bütün alem hakkın suretinden ibarettir. O halde her kim ve hangi şey “Ben O’yum.” Dese, yalan söylemiş olmaz. Zira buradaki “Ben kelimesi alemin bir cüzü olan ve söylemek mazharını taşıyan şahsa değil, alem suretinin hakiki sahibi bulunan “Hakk”a işaretidir.

Bunu şöyle bir misal ile de izah edebiliriz.

Zeyd, “Ben Zeyd’im.” Dediği zaman, bu söz doğrudur. Halbuki bu cümledeki “Ben” lafzı onu söyleyen ve nihayet bir et parçasından ibaret olan Zeyd’in dilini mi gösterir? Hayır. “Ben” kelimesi bize Zeyd’in benliğini anlatır, işte bir insanın veya bir şeyin “Ben Allah’ım.” Demesi de o kabildendir.
Ancak şurasını hatırlatalım ki, Zeyd’in dilinden çıkan “Ben Zeyd’im” cümlesi sahih olmakla beraber bir başkasının “Bu Zeyd’in dilidir” ve yahut “Bu dil Zeyd’in kendisidir.” Demesi doğru olmaz. Onun gibi, bir ağaç, bir insan veya başka bir şey “Ben Allah’ım.” Diyebildiği halde, diğier bir kişinin o şahsa, o ağaca veya o şeye “Evet, sen Allah’sın.” Demesi katiyen yersizdir.

Cenabı Peyganber “Allah var idi ve onunla birlikte hiçbir şey yoktu." Hadisi, tasavvufta vahiyet ve taayyün denilen görünme mertebesinden üstün ve görünmeyen daha bir mertebenin bulunduğuna delalet eder. Çünkü görünen mertebe bütün eşya mevcuttur.

Allah’ı Nasıl Görmeli?

Tanrı’nın özünü ve benliğini göz ile algılamak imkansızdır. Geçi gönlü Allah sevgisiyle dolu olan bir arife Cenabı Hak bazen tanınmamış ve bilinmemiş bir suretle görünür. Fakat bu pek seyrektir.

O halde ne yapmalı? Yapılacak şey, kalbi tasfiye etmekten ibarettir. Gönül her şeyden ari, saf ve temiz olunca, içinde parlamaya başlayan bilgi ışığı sayesinde Allah kendisine hissi şekilde değil, hakiki sureti ile ayan olur ve tecelli üzerine şüpheler ortadan kalkar.

Bu noktadan velilik mertebesine doğru gidilir. Kalbin dünya sevgisinden büsbütün hali olması Allah muhabbetinin gerçekten kalbe girmesi ve onu kaplaması… İşte veliliğin esası budur.

Allah’ın İsim Ve Sıfatları

İsimlerin, sıfat ve fiillerin hepsi anıklıklara uyruktur. Tanrı’nın ilim, kuvvet, işitme ve görme gibi sıfatları ile yedirme, içirme, yaratma misali fiilleri ve bunlardan iştikak eden isimleri hep eşyada ve mazharlarda zuhur eder. Ancak bunların çıkışı kendi kendiliklerinden değil, o mazharlardaki istidat sebebiyledir, istidatsız hiçbir şey olamaz. Alınyazısı dediğimiz kaza ve kaderin gizli tarafı da her halde buna dayanıyor.
Çok şükür Allah’a ki, beni şu ince işlere yabancı kılmamış ve bu esrarın bende açılması mütalaa veya öğretmen yardımı ile de olmamıştır.



Yunus Emre, gizli ve örtülü olanın Allah değil insan olduğunu şöyle ifade ediyor:

"Yunus'tur eşkere nihan, Hakk doludur iki cihan
Gelsin beri dosta giden; hûr-u kusur Burak nedir?"

"Bende baktım bende gördüm benim ile bir olanı
Sûretime cân olanı kimdurur (ben) bildim ahi.
...
İsteyüben bulımazam, ol benisem ya ben hani
Seçmedin ondan beni, bir kezden ol oldum ahi.
...
Ma'şuk bizimledir bile, ayrı değil kıldan kıla
Irak sefer bizden kala, dostu yakın buldum ahi.

Nitekim ben beni buldum, bu oldu kim Hakk'ı buldum
Korkum onu buluncaydı, korkudan kurtuldum ahi.
...
Yunus kim öldürür seni, veren alır gene cânı
Bu canlara hükm'edenin, kim idiğim bildim ahi"


Allah Eyvallah

Kaynak
Şeyh Bedreddin (Veridat Tercümesi)
Bezmi Nusret Kaygusuz